geobilim n
nnnPAFTA NEDİR ?nnBelirli ölçekteki büyük harita, plan veya modeli oluşturan ayrı parçalardan her birine pafta denir.nnPAFTA BÖLÜMLEMESİnn•Yeryüzünün tümünün ya da bir bölgesinin haritaları yapılırken, ölçeğe bağlı kalarak tüm harita bölgesinin bir paftada göstermek çoğu kez olanaksızdır.n•Bu nedenle haritası yapılacak bölgenin paftalara ayrılması gerekir.n•Paftalara ayırma ise rasgele değil, belli bir sisteme göre yapılır.n•Böyle bir sistem pafta bölümlemesi ya da pafta indeksi olarak adlandırılır.n•Pafta boyutları ölçeğe göre belirlenen sabit enlem ve boylam farkları olarak alınır.n•Pafta boyutları enlem ve boylam farkı olarak küre yüzeyinde sabittir.n•Harita düzleminde pafta boyutları, projeksiyon türüne göre ve yerdeki konuma bağlı olarak farklı boyutlarda olur.nnPAFTA BÖLÜMLEME SİSTEMLERİn•1:1 000 000-1:250 000 arası ölçekli paftalar uluslararası sisteme göre;n•1:250 000’den daha büyük ölçekli harita takım paftaları ise ulusal sisteme göre bölümlendirilir.nnUTM ve UPS Projeksiyonlarının Kullanıldığı Bölgelern Uluslararası Pafta Bölümleme Sistemin Ulusal Pafta Bölümleme Sistemin UTM (Universal Transverse Mercator)n UPS (Universal Polar Stereographic)n•Türkiye’de ülke nirengi ağına dayalı 1/25000 ölçekli temel haritalarda düzlem koordinatlar 6º’lik dilim genişlikli Gauss- Krüger sistemine göre üretilmiştir UTM projeksiyonunda, 180º meridyeninden başlamak üzere dünya, 6º boylam aralıklı 60 dilime ayrılmıştır.n•1 / 5.000 ölçekli Standart Topografik (ST) ve Standart Topografik Kadastral Haritalar (STK) 3º’lik dilimler halinde Gauss-Krüger sistemine göre üretilmiştir.n•Türkiye 35, 36, 37, 38 zonlarda yer alır.nnULUSLARARASI PAFTA BÖLÜMLEMESİnnBölümlemen•8ºx6º boyutlu bir coğrafi grid bölgesi kuzey-güney yönünde ikiye ayrılırsa 4ºx6º boyutlarında 1:1 000 000 ölçekli pafta oluşur.n•1:1 000 000 ölçekli paftanın dörde bölünmesiyle de 2ºx3º boyutlu 1:500 000 ölçekli pafta oluşur.nn1/250 000 Ölçekli Paftalarn•Türkiye için, orta boylamı 27° olan birinci dilimin doğusunda ve batısındaki 1° ve 30’ (bir derece 30 dakika)’lık boyutla, her tam dereceli enlemler arasında kalan 1° (bir derece)’lik boyutlu pafta, 1/250 000 ölçekli paftadır.n•1/250 000 ölçekli paftalar, içinde bulunan en büyük il ya da ilçenin adı ile adlandırılır.n1/100 000 Ölçekli Paftalarn•1/250 000 ölçekli paftanın 1° 30’ lık kenarının üç eşit kısma, 1° ‘lik kenarının iki eşit kısma bölünmesi ile elde edilir. 1/100 000 ölçekli bir pafta, 30 dakikalık enlemler ile 30 dakikalık boylamlar arasında kalan alanı kaplar.n•Türkiye, kuzeyden güneye 30 dakikalık enlemler, batıdan doğuya 30 dakikalık boylamlara ayrılarak her bir 1/100 000 ölçekli 30’ x 30’lık paftalar bir büyük harf ve rakamla numaralanır.n•Numaralamada, harfler kuzeyden güneye sırası ile ve rakamlar batıdan doğuya artarak verilir.n1/50 000 Ölçekli Paftalarn•Bu paftalar, 1/100 000 ölçekli paftaların dört eşit parçaya bölünmesi ile elde edilir. Her bir parçaya kuzey batıdaki paftadan başlamak ve saat ibresi yönünde devam etmek üzere a, b, c ve d harfleri verilir.nBu harfler, 1/100 000 ölçekli pafta numarasının arkasına (-) işaretinden sonra yazılarak 1/50 000 ölçekli pafta numaralanır.n•1/50 000 ölçekli bir pafta, 15’ x 15’ lık bir alanı kaplamaktadır.n 1/25 000 Ölçekli Paftalarn1/25 000 ölçekli paftalar, 1/50 000 ölçekli paftanın dört eşit parçaya bölünmesi ile elde edilir. Her oluşan paftaya, 1,2,3 ve 4 rakamları sırası ile verilir. Bu rakamlar 1/50 000 ölçekli pafta numarasının hemen arkasına yazılmak suretiyle 1/25 000 ölçekli paftaların numaraları elde edilir. (M28-b3 gibi)nSoru: Güney kenarının enlemi 41º, batı kenarının boylamı 27º olan 1:250 000 ölçekli bir paftanın; köşelerinin koordinatlarını bulunuz?nn•1: 250 000 ölçekli paftalar 1ºx1,5º (∆φ=1º, ∆λ=1º30’) boyutlarında olduğundan,n•Paftanın güneybatı köşesinin koordinatları: φ 1= 41º, λ1= 27º••Paftanın güneydoğu köşesinin koordinatları: φ 2= 41º, λ2= 28º30’’n••Paftanın kuzeydoğu köşesinin koordinatları: φ 3= 42º, λ3= 28º30’’n••Paftanın kuzeybatı köşesinin koordinatları: φ 4= 42º, λ4= 27º
